Jarhead

Πάει καιρός από τότε που ξεμπέρδεψα με το βάσανο της θητείας αλλά, ακόμα και τώρα, νοιώθω μια αναγούλα όταν βλέπω στρατιωτικό. Δεν θα το έλεγα φόβο, ούτε μίσος. Είναι μάλλον μια αίσθηση ματαιότητας, η σκέψη ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει ούτε πρόκειται να αλλάξει, εκείνο το κενό στο στομάχι κάθε φορά που η λογική σου δέχεται την σφοδρή επίθεση της πραγματικότητας του στρατοπέδου. Ακόμα και τώρα, μετά από τόσα χρόνια, μικρά πράγματα έρχονται και ξυπνάνε μέσα μου αυτά τα συναισθήματα, τραβάνε πονηρά στο φως τις αναμνήσεις που έχω προσεκτικά καταχωνιάσει στα πιό βαθιά συρτάρια του μυαλού μου. Το "Jarhead" είναι ένα από τα μικρά αυτά πράγματα. Και αυτό που μου ξύπνησε είναι η πιό σημαντική συνειδητοποίηση που είχα όταν υπηρετούσα: πόσο απαίσιο είναι να σε αναγκάζουν να κάνεις κάτι εντελώς ανούσιο.
Βασισμένη στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του πρώην καταδρομέα Anthony "Swoff" Swofford, η ταινία παρουσιάζει τα όσα έζησε στην διάρκεια της θητείας του, από την κατάταξή του μέχρι την απόλυσή του από τον πρώτο πόλεμο στον Περσικό. Όταν καλείται να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα ενός παρανοϊκού πολέμου, καταλαβαίνει ότι τίποτε δεν είναι όπως του τα έμαθαν. Οι ανώτεροί του δεν είναι ήρωες αλλά ανούσιοι φαφλατάδες, οι συνάδελφοί του δεν είναι φίλοι αλλά ο κακός του εαυτός, ο πόλεμος δεν γίνεται για την πατρίδα ή τα ιδανικά, αλλά για τους ηλίθιους που τον έβαλαν εκεί. Στην προσπάθειά του να αντέξει, αγκιστρώνεται απελπισμένα σε δύο άτομα: στον επικελευστή του Sykes και στον συνάδελφό του Troy. Από τον πρώτο προσπαθεί να ξαναβρεί την λογική που έχει χάσει και από τον δεύτερο προσπαθεί να βρει τον φίλο που δεν είχε ποτέ. Στο τέλος αποτυγχάνει και στα δύο, αλλά όχι χωρίς να έχει πάρει ένα σημαντικό μάθημα: ότι και ο ίδιος έχει αλλάξει ανεπανόρθωτα.
Στον πρωταγωνιστικό ρόλο, ο εικοσιεπτάχρονος Jake Gyllenhaal δίνει εξαιρετική ισορροπία ανάμεσα στο σαρκαστικό, στο κωμικό και στο τραγικό στοιχείο ενός χαρακτήρα που ωριμάζει απότομα μέσα από καταστάσεις που αδυνατεί να καταλάβει. Με μια υποψηφιότητα για Όσκαρ - για το αμφιλεγόμενο "Brokeback Mountain" - ένα BAFTA και εννιά ακόμα μικρότερα βραβεία (διόλου ευκαταφρόνητο portfolio για την ηλικία του ), αποδεικνύει ότι δεν πρόκειται να ξεμπερδέψουμε εύκολα μαζί του. Κεκτημένη ταχύτητα; Παροδικό φαινόμενο; Κατά την γνώμη μου, απλώς και μόνο ταλέντο. Περιμένω με ανυπομονησία το "Zodiac", αλλά είμαι σίγουρος ότι ο Gyllenhaal έχει όλα τα προσόντα να αναδειχθεί σε έναν από τους σημαντικότερους ηθοποιούς της γενιάς του.
Δίπλα του και στον ρόλο του επικελευστή Sykes ο "πολύς" James Foxx, που μετά το "Ray" και το "Collateral" συνεχίζει να με εντυπωσιάζει. Με εξαιρετική μαεστρία και με μια δόση πλάκας, ο Foxx αποδίδει τον ρόλο ενός ανθρώπου που αγαπάει αυτό που κάνει αλλά χωρίς να έχει βυθιστεί στον παραλογισμό του "καραβανά". "Νομίζεις ότι είσαι ο μόνος που έχει βαρεθεί;", λέει στον Swofford όταν τον τιμωρεί. Ο Sykes έχει βαρεθεί. Έχει βαρεθεί τον πόλεμο, έχει βαρεθεί τον στρατώνα, έχει βαρεθεί την στολή και τα παραγγέλματα. Αλλά αυτή είναι η δουλειά του. Και καταφέρνει να βρει ευχαρίστηση σ' αυτή.
Ένας ηθοποιός που χαρακτηρίζω "ήρεμη δύναμη", ο Peter Sarsgaard βρίσκεται στον ρόλο του Troy, αλλά θέλω να επισημάνω τον Brian Geraghty στον ρόλο του ήρεμου και λίγο χαζούλη Fergus. Και δεν μπορώ να μην νοιώθω ευτυχισμένος όταν βλέπω τον αγαπημένο μου Chris Cooper σε ένα σύντομο πέρασμα στον ρόλο του απόλυτου "καραβανά", Αντισυνταγματάρχη Kazinski.
Στην σκηνοθεσία, ο Sam Mendes του "American Beauty". Στην τρίτη μόλις ταινία του αποδεικνύει ότι έχει το..."κοκαλάκι της νυχτερίδας" για ταινίες που απεικονίζουν την πραγματικότητα πίσω από το "αμερικάνικο όνειρο". Ρίχνοντας και πάλι το βάρος στους χαρακτήρες, καταφέρνει να πιάσει σκηνές που χώνουν το μαχαίρι βαθιά και μας μαθαίνουν ότι και η ασχήμια είναι μέρος της ζωής. Με ταινίες σαν και αυτή, αν μη τι άλλο, καταλαβαίνω ότι το Όσκαρ στο ντεμπούτο του δεν ήταν τυχαίο.
Σαν επίλογο, έχω μια πρόταση να σας κάνω. Ξεχάστε τις (βυσματικές) εμπειρίες του Χριστόφορου Κάσδαγλη στο "Απολύομαι και τρελαίνομαι" . Προτιμήστε το "Jarhead". Πιστεύω ότι θα καταλάβετε πως, είτε στην Ελλάδα, είτε στην Αμερική, είτε οπουδήποτε αλλού, ο παραλογισμός και η έλλειψη λογικής του στρατού είναι παντού ίδιες.










Βαθμολογία................................8/10

International Movie Database: http://www.imdb.com/title/tt0418763/

Trivia: Σύμφωνα με την ίδια την ταινία, η λέξη "jarhead" (στα ελληνικά μεταφράζεται σαν "βαζοκέφαλος") παραπέμπει στο υπηρεσιακό κούρεμα των Καταδρομέων. Παράλληλα, είναι και μια μεταφορά για ένα κοινό χαρακτηριστικό του κεφαλιού των καταδρομέων και ενός βάζου: είναι και τα δύο άδεια. Δεν γνωρίζω κάτι αντίστοιχο για τους Έλληνες Καταδρομείς, αλλά δεν αποκλείεται να υπάρχει.