Δευτέρα 4 Αυγούστου 2008

Dark Knight

Είναι γεγονός ότι ποτέ δεν συμπαθούσα τους υπερήρωες. Κατ' επέκταση, οι ταινίες με πρωταγωνιστές υπερήρωες περνούσαν στα ψιλά της κινηματογραφικής μου παιδείας. Το όλο concept - θεματική αν προτιμάτε - είναι ξεπερασμένο και παλιομοδίτικο: ένας απλός άνθρωπος στην αρχή (λίγοι είναι οι υπερήρωες που δεν ανήκουν στο είδος μας), μετά από κάποιο ατύχημα ή καπρίτσιο (θέλετε ραδιενεργή αράχνη, θέλετε επιστημονικό πείραμα που πηγαίνει στραβα, θέλετε γενετική ανωμαλία...το θέμα είναι ότι ποτέ δεν γίνεται εσκεμμένα) συνειδητοποιεί την μοναδικότητά του και αρχίζει να την χρησιμοποιεί για το γενικό καλό. Κάπου εκεί οι κακοί αρχίζουν να ξεφυτρώνουν σα τα μανιτάρια, συνήθως με παρεμφερείς ικανότητες ή αστείρευτα αποθέματα χρήματος και πάντα με την μανία να κατακτήσουν τον κόσμο. Βάλτε στην συνταγή και την απαραίτητη γκόμενα-μπιμπελό-αντικείμενο του πόθου, και η όποια πιθανότητα πρωτοτυπίας παει περίπατο.
Όταν ο υπερήρωας μεταπηδάει από το χαρτί στο πανί, τα πράγματα δεν αλλάζουν. Παρά τα όσα twist 'n' turns (για όσους δεν κατάλαβαν, πρόκειται για τις μεταστροφές από το κυρίως θέμα που σαν σκοπό έχουν την έκπληξη), τα πράγματα είναι προβλέψιμα και το ίδιο βαρετά. Ξανά μανά ο υπερήρωας αγωνίζεται για το κοινό συμφέρον, ξανά ενάντια σε κάποιον κακό που θέλει τον κόσμο στο τσεπάκι του, ξανά η γκόμενα πέφτει στα πόδια του. Κι αν δεν συμβούν αυτά στην ταινία, θα συμβούν στο sequel το οποίο με μαθηματική ακρίβεια θα ακολουθήσει. Το μόνο που μένει στο τέλος είναι η προσέγγιση: του σκηνοθέτη και κατ' επέκταση της ταινίας.
Επειδή βλέπω ότι ο πρόλογος μακραίνει επικίνδυνα, ας περάσω στο κυρίως θέμα. Ο Batman λοιπόν, δεν κατάφερνε να ξεφύγει από την πεπατημένη. Οι πρώτες προσεγγίσεις του Burton, αν και εξαιρετικά φροντισμένες, δεν καινοτομούν. Το story, τόσο στο "Batman" όσο και στο "Batman Returns" κινείται σε γνώριμα μονοπάτια και δεν προσφέρει τίποτα το καινούριο. Μάχη Καλού-Κακού (Batman-Jocker στην πρώτη, Batman-Penguin στην δεύτερη), η απαραίτητη γκόμενα (Kim Basinger στην πρώτη, γουστάρω-τρελά-Michelle Pfeiffer στην δεύτερη - κι εδώ βρίσκουμε την πρώτη απόπειρα πρωτοτυπίας, καθώς το αντικείμενο του πόθου γίνεται αντίπαλος), η τελική νίκη και η υπόσχεση της συνέχειας. Η οποία συνέχεια καλό είναι να σβηστεί δια παντώς από την Κινηματογραφική Εγκυκλοπαίδεια: πρόκειται για δύο εκτρώματα δια χειρός Joel Schumacher, και το ποιό αποτυχημένο casting στην ιστορία του υπερήρωα (Val Kilmer στην πρώτη, George Clooney στην δεύτερη). Κι ενώ περιμέναμε μια τελειωμένη ιστορία και την κινηματογραφική κηδεία της νυχτερίδας, μπαίνει στον χορό ο Christopher Nolan.
Εδώ πρέπει να σας προειδοποιήσω για κάτι. Μπορεί ο τίτλος του post να ειναι "Dark Knight", αλλά συνειδητοποιώ ότι είναι αδύνατο να προχωρήσω στο ίδιο μοτίβο με παλαιότερες κριτικές που έχω γράψει. Ο Batman της "Nolan" Εποχής αποτελεί μια ολόκληρη θεματική από μόνη της, η ίδια περίπτωση με το "Lord of the Rings" του Jackson, όπου είναι αδύνατο να ξεχωρίσεις την μια ταινία από την άλλη. Ίσως πριν το "Dark Knight" να ήταν αποδεκτή μια κριτική του "Batman Begins" ως αυτόνομη ταινία, αλλά τώρα που το παζλ έχει συμπληρωθεί, τα πράγματα αλλάζουν. Λίγη υπομονή λοιπόν.
Ο Nolan προσεγγίζει τον ήρωα εντελώς διαφορετικά. Το βασικό στοιχείο εδώ δεν είναι η κλασική συνταγή, αλλά η ψυχολογία του χαρακτήρα. Μην ξεχνάμε ότι ο Nolan είναι "μανούλα" στην ψυχολογία ("Memento"), και ο Batman προσφέρει γόνιμο έδαφος. Από την μια ο Batman/Bruce Wayne και από την άλλη ο Batman/Σύμβολο, οι δύο πλευρές μιας διχασμένης προσωπικότητας που, όσο και να αντιπαλεύουν η μια την άλλη, στο τέλος συμβιβάζονται. Όλα τα αλλα - οι "κακοί", η τελική μάχη, η σωτηρία - απλά πλαισιώνουν το βασικό στοιχείο της ιστορίας, που είναι η μετάβαση/μεταμόρφωση ενός ανθρώπου σε σύμβολο και ο τελικός συμβιβασμός με τα φαντάσματα που τον κυνηγούν.
Στο "Dark Knight", το σύμβολο έχει ωριμάσει. Μέσα από την ωριμότητα αυτη, τα φαντάσματα έχουν ηρεμήσει, ο διχασμένος του εαυτός έχει αποδεχθεί την πραγματικότητα, και έχει έρθει η ώρα να "πιασει δουλειά".Αυτή την φορά, αντίπαλος δεν είναι ο εαυτός του, αλλά το alter ego του, η υπερβολή του παρανοικού κομματιού του. Ο Jocker δεν είναι απλά ένας "κακός". Είναι η αναπόφευκτη σύγκρουση με τον έξω κόσμο, δεν είναι οι φόβοι που φωλιάζουν στο μυαλό του, αλλά ο Φόβος των άλλων. Εδώ για πρώτη φορά καλείται να γίνει από αντιήρωας ήρωας.
Βλέποντας και τις δύο ταινίες μαζί, τα πράγματα είναι απλά - όσον αφορά το κινηματογραφικό μέρος αυτής της κριτικής (μάλλον ανάλυσης). Ο Christopher Nolan παίρνει έναν τελειωμένο χαρακτήρα και τον αναγεννά από τις στάχτες του, προσφέροντας πρωτοτυπία, φρεσκάδα και ουσία σε ένα κινηματογραφικό είδος που δεν προσφέρεται για κανένα από τα τρια. Στο πιο δύσκολο κομμάτι, στον ρόλο του Batman, ειλικρινά δεν ξέρω ποιός άλλος θα μπορούσε να είναι από τον Christian Bale, ο οποίος ξεπερνά για άλλη μια φορά τον εαυτό του στο ζήτημα του method acting. Σοβαρός, καλά διαβασμένος και με στιβαρή ερμηνεία, απλά και μόνο ο καλύτερος Batman. Σε δεύτερους ρόλους, οι σπουδαίοι Michael Caine και Morgan Friemman, προσφέρουν την εγγύησή της εμπειρίας τους. Το μόνο ατόπημα, η κρυόκωλη και εντελώς ανοργασμική Katie Holmes, διορθώνεται στο Dark Knight από την αγαπημένη μου προστυχόφατσα, την Maggie Gyllelhaal.
Αφήνω για το τέλος το πραγματικό διαμάντι της διλογίας. Χωρίς στην πραγματικότητα να μας έχει προϊδεάσει - η υποψηφιότητα στο "Brokeback Mountain" ήρθε μάλλον από κεκτημένη ταχύτητα- o Ηieth Ledger κόβει πραγματικά την ανάσα σαν Jocker. Συγνώμη Jack (Nicholson, o Jocker στο πρώτο "Batman"), αλλά, όσο μεγάλος ηθοποιός και να είσαι, ο μικρός σε κάνει σκόνη! Τρομακτικός, με την τρέλα να στάζει σε κάθε του ατάκα, ένα νευρόσπαστο που σκοτώνει γιατί έτσι του ήρθε, ο Jocker του Ledger δεν είναι κλόουν, αλλά αληθινά και ουσιαστικά παρανοικός. Μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε το πρώτο Όσκαρ ερμηνείας σε ταινία με υπερήρωες, έστω και μεταθανάτιο - ο Ledger βρέθηκε νεκρός από υπερβολική δόση, λίγο μετά τα γυρίσματα της ταινίας.
Κλείνω εδώ. Mε λίγα λόγια, η διλογία του Nolan είναι, πολύ απλά, οι καλύτερες ταινίες υπερηρώων, ο Christian Bale ο καλύτερος Batman και η ερμηνεία του Ledger η πιο σοκαριστική μετά την Kathy Bates στο Misery. Περιττό βέβαια να πω ότι δεν πρέπει με τίποτα να τις χάσετε.











Βαθμολογία (Batman Begins).......................................8
Βαθμολογία (Dark Knight).............................................9

International Movie Database (Batman Begins): http://www.imdb.com/title/tt0372784/
International Movie Database (Dark Knight): http://www.imdb.com/title/tt0468569/